Er is iets aanstekelijks aan het kippenvel dat je krijgt als je verlaten plekken bezoekt. Het zijn sombere herinneringen aan een vervlogen tijd die eigenlijk niet meer in de moderne wereld thuishoren. En toch zijn ze er nog steeds, leegstaand, maar niet zonder substantie.
Net als andere landen met een een rijke geschiedenis kent Schotland een grote hoeveelheid eeuwenoude, vergeten plekken. Denk aan ruïnes van middeleeuwse kastelen, afgelegen spookdorpjes, enge 19e-eeuwse ziekenhuizen, treinstations en de uitgestrekte, vergeten luchtmachtbases uit beide Wereldoorlogen. Het is niet moeilijk om te zien hoe, door de jaren heen, er mythes en sterke verhalen over deze plekken zijn ontstaan.
Wanneer het donkerder wordt en de schaduwen langer worden, zeker als Halloween dichterbij komt, is het leuk om ons in deze verlaten plekken in Schotland onder te laten dompelen. Geniet van deze historische plekjes die wellicht de inspiratie voor een paar griezelverhalen zijn geweest.
1. Gartloch Hospital, Glasgow
Copyright G Laird. Licentie voor hergebruik conform de Creative Commons Licence.
Er zijn slechts een paar plekken die je minder kippenvel geven dan een verlaten, 19e-eeuws psychiatrisch ziekenhuis. Het Gartloch Hospital in Glasgow is daar zeker geen uitzondering op. Het werd in 1896 door een comité met de onheilspellende naam, het City of Glasgow District Lunacy Board, geopend. Gedurende begin 20e eeuw werd de capaciteit van het ziekenhuis geleidelijk aan uitgebreid.
In 1904 waren er 830 bedden voor de psychiatrische patiënten beschikbaar, waaronder een sanatorium met 50 bedden voor mensen met tuberculose. Het ziekenhuis bleef deze functie tot aan het einde van de Tweede Wereldoorlog vervullen. Pas in 1996 werd Gartloch eindelijk gesloten. Op een groot gedeelte van het terrein is tegenwoordig de wijk Gartloch Village gebouwd. Het oude administratiegebouw, een prachtexemplaar uit een 19e-eeuws griezelverhaal, staat echter nog steeds onheilspellend midden in de wijk.
2. St. Peter’s Seminary, Cardross
Foto: Maccoinnich via Wikipedia Commons.
St. Peter’s Seminary deed slechts 14 jaar dienst als seminarium voordat het aan de elementen werd blootgesteld. Dit vredig oord was ooit bedoeld om jonge mannen op een leven als pastoor voor te bereiden. Het werd in 1966 gebouwd en twee decennia later verlaten.
Ondanks dat het wordt geprezen als een van de beste voorbeelden van de 20e eeuwse architectuur, blijft het in vervallen staat. Het is midden in het bos op het fundament van een huis uit de 19e eeuw gebouwd, en was bedoeld om in het landschap op te gaan. Toevalligerwijs is dit nu letterlijk het geval.
3. Het Dorp, St. Kilda
Foto: CaptaInOates via Flickr | Creative Commons
Er zijn maar weinig plekken in Schotland die zo afgelegen of aangrijpend zijn als de verlaten nederzettingen op Hirta, het grootste eiland in de archipel van St Kilda. De vervallen, stenen huizen staan in de relatief beschutte Village Bay. Sommige zijn eeuwenoud, maar anderen zijn in de 19e eeuw aangelegd om de bevolking tegemoed te komen. Het leven op deze afgelegen, winderige plek in de Britse Eilanden was zwaar. Het kende herhaaldelijke uitbraken van de pokken, massaemigraties en extreem guur weer.
Toen een aantal inwoners in de zware winter van 1929 het leven lieten, vroegen de overlevende 36 mensen de overheid om ze op het vasteland een nieuw thuis te geven. Hun unieke stenen huisjes werden het jaar hierop aan de elementen overgelaten. Enkel een handvol medewerkers van de National Trust en leden van de Britse krijgsmacht verblijven tegenwoordig voor korte periodes op deze mysterieuze archipel.
4. New Slains Castle, Aberdeenshire
Foto: Nuwandalice via Flickr | Creative Commons
De spookachtige ruïne van New Slains Castle is niks meer dan een vervallen omhulsel. Maar wel een die een imposante schaduw over de winderige kust van Aberdeenshire werpt. Het dak stortte ooit lang geleden in, en de vloerbedekking van het kasteel is tegenwoordig van gras. Alleen de binnenmuren geven je nog een idee van hoe het er ooit uit heeft gezien.
Het was aan het einde van de 16e eeuw door Francis Hay, de graaf van Erroll, ter vervanging van Old Slains Castle gebouwd Dit oudere kasteel was op laste van koning Jacobus VI verwoest na een religieuze opstand.
Bram Stoker werd 300 jaar later in 1894 tijdens zijn bezoek aan Cruden Bay door de 18e graaf van Erroll uitgenodigd om New Slains te zien. Binnen drie jaar verscheen zijn meesterwerk Dracula in de winkel. Het kasteel werd begin 20e eeuw door de 20e graaf van Erroll verkocht nadat hij financieel in zwaar weer was geraakt. New Slains veranderde niet lang daarna in een ruïne.
5. Glasgow Botanic Gardens Railway Station
Foto: Glasgowfoodie via Flickr |Creative Commons
De 19e-eeuwse Botanic Gardens zijn in Glasgow een populaire plek. Toch weten slechts weinig toeristen dat ze zich op slechts een steenworp afstand van een van de meest iconische ruïnes van de stad bevinden; een eeuwenoud metrostation dat al decennialang niet meer wordt gebruikt.
Het Botanic Gardens railway station, dat in 1896 door de Glasgow Central Railway is aangelegd, is twee keer in de geschiedenis dichtgegaan. De eerste keer tijdelijk vanwege een gebrek aan geld tijdens de Eerste Wereldoorlog en uiteindelijk definitief bij de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog.
De 25 hierop volgende jaren was deze plek een spookstation, waar treinen doorheen reden zonder te stoppen. Het stationsgebouw aan de oppervlakte ging in de jaren 70 in vlammen op. Het verlaten, ondergronds perron is vanuit de luchtschachten in de buurt van de ingang van de botanische tuin te zien. Net als de tuin zelf staat het vol met planten. De muren zijn versierd met graffiti.
6. Het Verlaten Pretpark van Loudoun Castle, Ayrshire
Foto: Southside Images via Flickr | Creative Commons
De grootouders van William Wallace leefden naar verluidt in het 12e-eeuwse Loudoun Castle. Het enige dat tegenwoordig nog van het kasteel overeind staat, is wat in de 19e eeuw door de gravin van Loudoun is gerenoveerd of bijgebouwd. Indertijd stonden de 90 kamers, waaronder een bibliotheek met 10.000 werken, bekend als het ‘Windsor van Scotland’.
Het kasteel ging in 1941 in vlammen op, waarna er in 1995 op het landgoed een pretpark, bestaande uit drie achtbanen en een aantal andere attracties, werd gebouwd. Toen Loudoun Castle in 2010 werd gesloten, werden een aantal van deze attracties naar andere pretparken overgebracht. Wat bleef staan is nu een sombere toevoeging aan wat ooit een van de meest elegante kastelen in Schotland was.
7. RAF Fearn, Dornoch Firth
Foto: Steven Brown via geograph.co.uk | Creative Commons
Direct en zuiden van de Dornoch Firth liggen de spookachtige restanten van de landingsbanen van RAF Fearn. Het was ooit een zustervliegveld voor het nabijgelegen RAF Tain, slechts een aantal km ten noordoosten van de basis. Om tijdens de Tweede Wereldoorlog niet door de Duitsers te worden gebombardeerd, moest de basis zoveel mogelijk in het landschap opgaan. Enkel vanaf de grond kun je zien dat de ‘schoorsteen’ eigenlijk een luchtverkeerstoren van drie verdiepingen is (tegenwoordig omgebouwd tot huis)
Fearn kreeg in 1942, toen de Britse marine de basis overnam, de nieuwe naam HMS Owl. Een paar duizend man trainde er om torpedo’s af te vuren. Het is tegenwoordig een serene plek, een van vele verlaten luchtmachtbases uit de Tweede Wereldoorlog in Schotland. De landingsbanen worden er nu door het onkruid opgegeten, en de verlaten gebouwen staan als eenzame monumenten voor de turbulente jaren tussen 1939 en 1945.
Wil je meer over het bouwkundig erfgoed van Schotland te weten komen? Bekijk dan onze pagina over de architectuur van Schotland.
Disclaimer: Dit artikel bestaat enkel voor informatieve doeleinden. VisitScotland moedigt niemand aan en keurt het niet goed om onbevoegd terreinen te betreden of om op andere manieren de wet te overtreden. Op geen enkele manier wordt het betreden van privéterreinen of onveilige plekken aangemoedigd.
Opmerkingen