De groene vrouwe van Crathes Castle, Aberdeenshire
De Schotse folklore is een magische combinatie van cultuur, geschiedenis, mythes en legendes. Sommige zijn doodeng… vampieren, heksen en grafschenders. Andere zijn juist inspirerend… verschijningen, spoken en wezens.
Ter ere van het Jaar van Verhalen 2022 hebben we er twaalf op een rijtje gezet:
1. De groene vrouwe van Crathes Castle
De geest van de groene vrouwe doolt (soms met een kind in haar arm) voor de haard van een van de vertrekken in het 16e-eeuws Crathes Castle. Haar verschijning is naar verluidt een voorbode voor onheil voor de kasteelheren. Maar wie is ze?
Volgens sommigen was ze een diensmeisje die ongetrouwd zwanger werd en plotseling verdween. Men dacht enige tijd dat ze was weggelopen, totdat er in de 19e eeuw de skeletten van een vrouw en een kind achter de haard werden aangetroffen.
Bezoek Crathes Castle.
2. De onthoofde tamboer van Edinburgh Castle
Als je pech hebt, hoor je een spookachtig getrommel ergens uit Edinburgh Castle. ‘s Nachts kun je de onthoofde tamboer zelfs zien. Hou je vast! Het betekent dat er onheil op komst is.
Niemand weet zeker wie hij was of waarom hij onthoofd was. De tamboer verscheen voor het eerst in 1650, het jaar dat Oliver Cromwell met zijn republikeins leger Schotland binnenviel en Edinburgh Castle na een drie maanden lange belegering innam. Sindsdien wordt hij altijd waargenomen wanneer het kasteel in gevaar is.
Bezoek Edinburgh Castle.
3. Selkies
De selkie (het Orcadisch woord voor zeehond) is een wezen dat op dit dier lijkt, maar die op het droge zijn of haar vacht uit kan trekken en de vorm van een mens aan kan nemen.
Selkies komen meestal in liefdesverhalen voor. Soms wordt iemand verleid, alleen maar om op een dag plotseling (soms zwanger) in de steek te worden gelaten, wanneer de drang van de selkie om terug naar de zee te keren te sterk wordt.
In andere verhalen wordt iemand juist op de selkies verliefd, nadat hij of zij ze naakt op het strand ziet zonnebaden. Deze persoon steelt dan meestal de vacht van een van de selkies, opdat ze niet meer in een zeehond kunnen veranderen, op het droge moeten blijven en vaak gedwongen worden om met de dief te trouwen. Gelukkig weet de selkie doorgaans altijd om zijn of haar vacht terug te stelen of te krijgen.
Kom naar de Orkney– en Shetlandeilanden om meer over deze mythische wezens te leren.
4. Het Monster van Loch Ness
Het Monster van Loch Ness werd volgens de overlevering voor het eerst in de 6e eeuw waargenomen, toen de Ierse monnik, sint Columba, naar de koning der Picten in Inverness op weg was.
Dit monster terroriseerde naar verluidt de plaatselijke bevolking die aan het loch woonde. Met een kruisteken liet Columba het monster terug naar de diepte keren. Maar hoewel Nessie sindsdien nooit meer iemand heeft aangevallen, laat ze zich zo nu en dan wel zien.
Kom naar Loch Ness.
5. Fingal’s Cave
Fingal’s Cave, Staffa
Volgens wetenschappers is Fingal’s Cave op Staffa en de Giant’s Causeway in Noord-Ierland het resultaat van soortgelijke vulkanische activiteit. Volgens ons zijn het de twee peilers van een vergane brug die door Fionn mac Cumhaill (Fion mek Kuhel), een held uit de Ierse en Schots-Gaelische mythologie, is gebouwd.
De grot inspireerde Mendelssohn, MacPherson en Turner om respectievelijk een ouverture, gedicht en schilderij te maken. Kom en laat je ook inspireren!
Maak een boottocht naar Staffa.
6. Robert I en de spin
Robert I werd niet zomaar in 1306 koning van Schotland. Om zijn positie veilig te stellen vocht hij zesmaal met de Engelsen… en werd hij zesmaal verslagen, waarna hij op de vlucht sloeg.
Verscholen in een grot zag hij een spin die naar verluidt de grootste moeite had om zijn web te weven. Hij bleef maar vallen, maar elke keer klom hij weer omhoog. En uiteindelijk lukt het hem om zijn web af te maken. Zo ook Robert, die erin slaagde om opnieuw een leger op de been te brengen en de Engelse koning Eduard II in 1314 bij Bannockburn versloeg.
Leer meer over Robert I en de slag bij Bannockburn.
7. Macbeth en de drie heksen
De drie heksen in een opvoering van Macbeth bij Glamis Castle
De echte Macbeth was een Schotse koning uit de 11e eeuw. Maar zijn wellicht bekendere fictieve dubbelganger uit Shakespeares toneelstuk van dezelfde naam was een Schotse edelman die na een ontmoeting met drie heksen op een tragisch pad werd gezet.
Zijn eigen ambitie en de nog grotere ambitie van zijn vrouw zetten hem aan tot de moord op koning Duncan op Cawdor Castle, waarna hij de heerschappij van Schotland overnam. Macbeth zuiverde zijn koninkrijk van eenieder die hem van de troon zou kunnen stoten. Zelfs zijn goede vriend Banquo moest het ontgelden. Gelukkig werd hij uiteindelijk door een coalitie, die trouw aan de rechtmatige prins van Schotland was, verslagen.
Leer meer over de historische Macbeth.
8. Burke en Hare
William Burke en William Hare waren twee Ierse immigranten die eind jaren 20 van de 19e eeuw in totaal 17 lijken in Edinburgh roofden en aan patholoog Robert Knox doorverkochten.
Edinburgh liep toen, net als nu, vooruit op het gebied van medische wetenschap. Maar het was begin 19e eeuw lastig om aan verse lijken voor onderzoek te komen. Enkel zij die in de gevangenis, door zelfdoding of als vondeling of wees stierven mochten worden gebruikt. Dit leidde er echter enkel tot grafroof.
Toen de misdaad aan het licht kwam, sloot het OM een akkoord met Hare. Hij getuigde tegen Burke en ging vrijuit. Burke werd juist ter dood veroordeeld, waarna hij zelf op de ontledingstafel van het Edinburgh Medical College kwam te liggen. Je kunt zijn skelet tegenwoordig nog steeds in het museum zien.
Bezoek het Surgeon’s Hall Museum.
9. The Gorbals Vampire
Op een avond in september 1954 kwamen honderden kinderen met zelfgemaakte staken, zakmessen en stenen bij het zuidelijk necropolis in de Glasgowse wijk Gorbals samen. Een paar hadden zelfs hun hond meegenomen. Toen de politie ter plaatse kwam zeiden dat ze op een meer dan 2 meter hoge vampier met metalen tanden op jacht waren die eerder twee jongetjes zou hebben aangevallen.
De kinderen werden allemaal naar huis gestuurd. Pas later realiseerde men zich dat er eeuwen eerder over diezelfde wijk verhalen de ronde gingen over Jenny, een heks met een vlijmscherp ijzeren kunstgebit, die kinderen zou hebben ontvoerd en verorberd. Sommigen vragen zich hierdoor af of het wel echt om een op hol geslagen fantasie ging, of dat Jenny eigenlijk nooit echt weg is gegaan.
Bezoek naast het zuidelijk ook het monumentaal noordelijk necropolis van Glasgow.
10. Het bloedbad van Glencoe
Glencoe © Ali Daisley
120 soldaten uit Fort William waren twee weken lang te gast in de huizen van clan MacDonald in Glencoe. Maar om 5:00 op 13 februari 1692 werd het signaal gegeven om de aanval te beginnen. 38 leden van clan MacDonald (mannen, vrouwen en kinderen) lieten hierbij het leven.
De reden? De katholieke koning Jacobus VII van Schotland was iets meer dan twee jaar eerder na een korte burgeroorlog afgezet. Zijn katholieke bondgenoten uit de Hooglanden werd amnestie aangeboden, zolang ze maar binnen een jaar trouw aan de nieuwe protestantse koning en koningin, Willem III en Maria II, zouden zweren.
De leider van de MacDonald’s uit Glencoe, hopend op een terugkeer van Jacobus VII, wachtte te lang en was twee dagen te laat. Lord Stair, de toenmalig minister voor Schotland, vond dat reden genoeg om hard op te treden. Het hielp naar verluidt ook niet dat de commandant van de soldaten van een rivaliserende clan was.
Bezoek het Glencoe National Nature Reserve en leer meer over de Schotse clans en de jakobitische opstanden.
11. De kroonjuwelen van Schotland
Je kunt de kroonjuwelen van Schotland tegenwoordig in Edinburgh Castle zien. Ze werden voor het eerst in 1543 voor kroning van de 9 maanden oude Maria I op Stirling Castle en voor de laatste keer voor die van Karel II in 1651 op Scone Palace gebruikt.
Na de eenwording van Schotland en Engeland in 1707 werden de kroonjuwelen naar verluidt in een kist in Edinburgh Castle in een ruimte opgeborgen, waarna deze werd dichtgemetseld. Men vergat wat er met de kroonjuwelen was gebeurd, totdat ze naar verluidt door niemand minder dan de beroemde schrijver sir Walter Scott werden herontdekt.
Bekijk de Schotse kroonjuwelen at Edinburgh Castle.
12. Staande stenen
De Callanish Stones, Lewis © Swen Stroop Photography
De eerste inwoners van Schotland bouwden deze steencirkels 10.000 jaar geleden als een soort panoramisch observatorium om de positie van de sterren, en daardoor de tijd van het jaar, vast te stellen. Maar dat is niet de enige verklaring voor hun bestaan.
Zo staan de iconische Calanais Standing Stones op Lewis ookwel bekend als de Fir Bhreig (Fir Vreeg) of neppe mannen. Volgens de legende waren ze vroeger reuzen die door een heilige werden versteend toen ze weigerden om zich tot het christendom te bekeren.
Bij de Ring of Brodgar op Orkney zie je daarentegen soms mensen die geduldig op een UFO staan te wachten. De zes steencirkels van de Machrie Moor zouden juist door feeën zijn gemaakt die stenen vanaf de omringende heuvels naar onder zouden hebben gegooid.
Leer meer over de staande stenen van Schotland.
Opmerkingen