Over whisky en de geschiedenis van Schotse whisky

Whisky, de nationale drank van Schotland, wordt al vele eeuwen door het hele land met liefde gemaakt. Er zijn momenteel meer dan 100 actieve distilleerderijen (en dat aantal neemt toe!). Allemaal maken ze whisky op hun eigen unieke manier. Meer informatie over de verschillende soorten whisky, hoe malt whisky wordt gemaakt en de geschiedenis van deze illustere gouden gedistilleerde drank.

Soorten whisky

Er zijn drie verschillende soorten Schotse whisky: malt whisky (ook bekend als single malt), grain whisky en blended whisky. Maar hoe verschillen ze?

Malt whisky

Malt whisky wordt gemaakt met gemoute gerst, water en gist. De vloeistof wordt gedistilleerd in grote koperen ketels (u ziet ze bij de meeste distilleerderijrondleidingen) en wordt gerijpt in whiskyvaten voor minstens drie jaar (hoewel de meeste whisky veel langer wordt gerijpt). Single malt whisky wordt geproduceerd bij één distilleerderij terwijl blended malt whisky het product is van twee of meer distilleerderijen.

Grain whisky

Grain whisky wordt geheel anders gemaakt. De gerstemout wordt gemengd met ongemoute gerst en andere granen (zoals maïs en tarwe) voordat het hele mengsel wordt gecombineerd met water en dan gist. De resulterende vloeistof wordt gedistilleerd in een hoge ‘patent still’ (of Coffey still), die er heel anders uitziet dan de traditionele ketel en meer drank oplevert met een veel hogere sterkte.

Blended whisky

Blended whisky vereist een ingewikkeld proces van het mengen van verschillende single malts (van 15 tot 50) met grain whisky. Het is een complex proces. Whisky van verschillende distilleerderijen hebben hun eigen karakter en mengen niet altijd goed met bepaalde andere soorten. Daarom is de kunst van het mengen een speciale vaardigheid en zijn recepten een goed bewaard geheim. Veel blended whisky's zijn nu bekende namen, waaronder Bells, Dewars, Whyte & Mackay, Johnnie Walker en The Famous Grouse.

Hoe single malt whisky wordt gemaakt: een stap voor stap gids

Er zijn vier verschillende stadia in de productie van malt whisky:

1. De gerst mouten

Gerst wordt geweekt in water en vervolgens op een mouterijvloer gelegd om het te laten ontkiemen. Het wordt vervolgens gebakken in een oven om het te drogen voordat het wordt gemalen.

2. Meng de gemalen gerst met heet water

De gemalen gerst, of grist, wordt gemengd met warm water in een mengvat of ‘mash tun’ (zie foto). Dit produceert een suikerhoudende vloeistof genaamd ‘wort’. Dit is de basis voor de alcohol. De resterende vaste stoffen worden gebruikt als voedzaam veevoer - niets gaat hier verloren!

3. De gist toevoegen

De vloeibare wort wordt overgebracht in grote vaten, washbacks genaamd(zie foto). Gist wordt toegevoegd en gaat fermenteren. Hierbij worden de suikers in de wort omzet in een alcoholpercentage van ongeveer 8% abv (‘alcohol by volume’). Deze vloeistof staat bekend als de ‘wash’.

4. Distilleren

De vloeibare wash wordt verhit in twee koperen ketels (zie foto), de wash-ketel en de spirit-ketel. Alleen het gedistilleerde deel met de hoogste kwaliteit, het zogenaamde ‘heart of the run’, wordt opgevangen en in eiken vaten gegoten om te rijpen. De rest wordt overgeheveld en opnieuw gedistilleerd.

De geschiedenis van whisky

De kunst van het distilleren van whisky begon als een manier om met regen doorweekte gerst te gebruiken en maakte, zoals nog altijd, gebruik van water uit kristalheldere Schotse beekjes en stroompjes.

Het wordt algemeen aangenomen dat monniken distillatie, samen met het christendom, in de vierde en vijfde eeuw introduceerden. De eerste officiële documenten van distilleren gaan terug tot 1494, toen frater John Cor van de abdij van Lindores in Fife opdracht van de koning kreeg om acqua vitae, Latijn voor 'het water des levens', te maken.

De eerste officiële belastingen op whiskyproductie werden pas geheven in 1644, met als gevolg een stijging van illegale whiskystokerij in het land. Rond het jaar 1780 waren er ongeveer acht officiële en 400 illegale distilleerderijen. In 1823 versoepelde het Parlement beperkingen op de gelicentieerde distilleerderijen met de Excise Act (Accijnswet). Hierdoor werd het moeilijker voor de illegale distilleerders en het betekende het begin van het moderne tijdperk van de Schotse productie.

De populariteit van whisky nam toe door twee ontwikkelingen: ten eerste werd in 1831 een nieuw productieproces geïntroduceerd met een Coffey of patent still. De met dit proces geproduceerde whisky was minder sterk en milder. Ten tweede, vernietigde de Phylloxera (druifluis) de wijn- en cognacproductie in Frankrijk in 1880, wat betekende dat de keldervoorraden van de beide dranken overal ter wereld nagenoeg uitgeput raakten.

Sindsdien is de whiskyproductie steeds groter geworden, overleefde de drooglegging in de Verenigde Staten, twee wereldoorlogen, de Grote Depressie en de economische recessies in de 20e en 21e eeuw. Tegenwoordig wordt whisky gedronken in meer dan 200 landen over de hele wereld.