Schots-Gaelische Taal & Geschiedenis

Wat is het Schots-Gaelisch en hoe is het ontstaan?

Het Schots-Gaelisch is eeuwenoud, de oudste nog steeds gesproken taal in Schotland, overgebracht door Keltische stammen vanuit Ierland. De taal veroverde het land als de volkstaal van het middeleeuwse koninkrijk Alba, dat zich van de Schotse Grensregio tot Aberdeenshire, de Hooglanden en de Hebriden uitstrekte.

Tegen het einde van de 18e eeuw werd de taal tijdens de beruchte ontruiming van de Hooglanden (in de nasleep van de turbulente jakobitische opstanden) zwaar onderdrukt. Desondanks wordt het Schots-Gaelisch tegenwoordig nog steeds door maar liefst 60.000 Schotten gesproken.

Dankzij zijn rijk muzikaal erfgoed, folklore en cultuur, bloeit het Schots-Gaelisch weer helemaal opnieuw op! Je hoort het in kroegen in de Laaglanden en ceilidhs op de Hebriden. Het heeft zelfs de oversteek naar populaire media gemaakt, zoals in de fenomenaal succesvolle televisieserie Outlander.

Waar wordt het gesproken?

De kans is het grootst dat je het in de Schotse Hooglanden en op eilanden hoort, in het bijzonder op de Buiten-Hebriden, Skye en in mindere mate in Argyll & De Eilanden. Je ziet het op verkeersborden in het hele land en hoort het in theaters, op de radio en op TV, of als je een praatje met de plaatselijke bevolking maakt. Glasgow en Edinburgh hebben ook grote groepen Schots-Gaelich sprekenden. Sterker nog, bijna de helft van alle sprekers woont in de Laaglanden.

Er zijn ook trotse Schots-Gaelisch sprekende gemeenschappen in Nieuw-Zeeland, Australië, de Canadese provincie Nova Scotia en in andere regio’s in Noord-Amerika als gevolg van emigratie in de 18e en 19e eeuw.

Schots-Gaelisch erfgoed en nalatenschap

De Schots-Gaelische gemeenschap heeft Schotland veel nationale begrippen gegeven, zoals kilts, tartan, sporran, doedelzakken, ceilidhs, Highland Games en whisky.

Het verrast je misschien hoe goed het Schots-Gaelisch door de jaren heen in literatuur, kunst en folklore bewaard is gebleven, ondanks dat het 200 jaar lang werd onderdrukt en verworpen. De Schots-Gaelische cultuur leeft nog steeds in de moderne wereld, met de Buiten-Hebriden als culturele spil.

Je kunt tegenwoordig nog steeds:

• Rijkelijk Schots-Gaelische gezangen en traditionele muziek in kroegen en op straat horen.
• Deelnemen aan traditionele dansen, zoals gigues en walsen. Of kom op een ceilidh in de feeststemming.
• De geschiedenis en gewoontes van de Schots-Gaelische muziek op een van de traditionele Schotse muziekfestivals in je opnemen. Denk bijvoorbeeld aan het Hebridean Celtic Music Festival, Harris Arts Festival, Barra Live, Celtic Connections en de verschillende Fèisean (festivals).
• De kunst en ambachten, geproduceerd door mensen met een Schots-Gaelische afkomst, ontdekken. Denk bijvoorbeeld aan Harris Tweed, een luxueuze, duurzame stof die alleen op de Buiten-Hebriden wordt geweven.